Khủng hoảng DRAM toàn cầu: Nguồn cung siết chặt vì làn sóng AI

Thị trường DRAM toàn cầu đang bước vào giai đoạn căng thẳng chưa từng có khi nguồn cung liên tục bị siết chặt, đặc biệt là ở phân khúc bộ nhớ máy chủ. Theo DigiTimes, các nhà cung cấp dịch vụ hyperscale hàng đầu tại Mỹ và Trung Quốc hiện chỉ nhận được khoảng 70% lượng DRAM máy chủ đã đặt mua, dù đã chấp nhận mức tăng giá hợp đồng lên tới 50% trong quý IV, cao hơn đáng kể so với mức tăng 30% được dự báo hồi đầu năm.

Nguyên nhân cốt lõi nằm ở sự bùng nổ mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI). Trong khi dòng bộ nhớ băng thông cao HBM (High Bandwidth Memory) đang trở thành tâm điểm, nhu cầu với các mô-đun DDR5 RDIMM thông thường cũng vượt xa khả năng cung ứng, nhất là ở các quy trình công nghệ tiên tiến. Hai “ông lớn” Samsung và SK hynix đã chuyển phần lớn năng lực sản xuất sang linh kiện phục vụ hệ thống tăng tốc AI. Điều này thể hiện rõ khi Samsung gần đây tăng giá SSD máy chủ lên tới 35% và RDIMM tới 50%, viện dẫn nhu cầu ổn định từ các khách hàng doanh nghiệp và nền tảng đám mây.

Kết quả là ngay cả những khách hàng lớn nhất cũng không thể đảm bảo đủ lượng DRAM cần thiết. Giá giao ngay đã tăng vọt từ cuối tháng 9, trong khi một số nhà cung cấp lớn được cho là đã ngừng báo giá cho lô hàng tháng 10. Mô-đun DDR5 16GB, từng có giá khoảng 7–8 USD, nay đã leo lên mức 13 USD. Dự kiến tình trạng thiếu hụt sẽ còn trầm trọng hơn trong tháng 11, buộc các nhà sản xuất mô-đun chuẩn bị tinh thần cho khả năng “cháy hàng” vào cuối quý.

Tình hình còn nghiêm trọng hơn đối với nhóm khách hàng nhỏ. Các nhà phân phối và OEM quy mô vừa và nhỏ chỉ được đáp ứng khoảng 35–40% đơn đặt hàng. Khi các tập đoàn hyperscale chiếm phần lớn nguồn cung cố định, các khách hàng thứ cấp gần như bị loại khỏi thị trường giao ngay, hoặc phải chờ đến năm 2026 – thời điểm năng lực sản xuất toàn cầu có thể được cải thiện.

Micron đã sớm cảnh báo trong báo cáo tài chính gần đây rằng ngành DRAM đang “rơi vào trạng thái eo hẹp” và nguồn cung sẽ không thể theo kịp nhu cầu trước cuối năm sau. Trong khi đó, TrendForce cho biết nhiều nhà sản xuất đã tạm ngưng báo giá cố định, chuyển sang mô hình định giá linh hoạt hàng ngày, đặc biệt tại thị trường Trung Quốc, nhằm tránh rủi ro từ các hợp đồng bất lợi.

Giá bán lẻ DDR5 vì vậy tiếp tục leo thang, chưa có dấu hiệu hạ nhiệt trước cuối năm nay. Ngược lại, DDR4 đang dần rời khỏi cuộc chơi. Theo Nanya Technology, DDR4 tiêu chuẩn hiện chỉ chiếm khoảng 20% tổng thị trường DRAM và không còn được ưu tiên sản xuất hàng loạt. Nếu không có sự sụt giảm đột ngột về nhu cầu hoặc cải thiện sản lượng mạnh mẽ, việc phân bổ DRAM cho nhóm khách hàng ngoài hyperscale sẽ vẫn bị giới hạn đến tận năm 2026.

Một nguồn tin từ tháng 9 từng tiết lộ kế hoạch của Samsung về việc tăng giá DRAM và NAND flash trong quý IV/2025 và đến nay, những dự đoán đó đã trở thành hiện thực. Việc các tập đoàn hyperscale chấp nhận mức tăng giá tới 50% nhưng vẫn chỉ nhận được 70% lượng hàng đặt cho thấy sức ép nguồn cung ngày càng lớn. Theo Tom’s Hardware, các nhà sản xuất bộ nhớ đã chuẩn bị sẵn cho tình huống khan hiếm nghiêm trọng vào cuối năm, có thể gây hiệu ứng domino khiến một số doanh nghiệp buộc phải làm chậm lại kế hoạch mở rộng hạ tầng AI.

Ở phân khúc bán lẻ, sự chênh lệch giá giữa DDR5 và DDR4 không còn đáng kể. Dòng DDR4 cũ dần bị loại bỏ, khiến giá giao ngay thậm chí cao hơn DDR5. Dữ liệu từ DRAM Exchange ghi nhận mức cao nhất hàng ngày lên tới 28 USD cho DDR4 16Gb (2Gx8), trong khi DDR5 cùng dung lượng chỉ ở mức 20 USD. Toàn ngành DRAM đang đứng trước thách thức lớn, khi cơn sốt AI tiếp tục định hình lại chuỗi cung ứng và cấu trúc giá toàn cầu.