Giá RAM tăng 60% chỉ sau 2 tháng: Hậu quả của cuộc đua xây dựng hạ tầng AI

Các nhà sản xuất chip lớn đang ưu tiên nguồn lực cho mảng AI, khiến nguồn cung bộ nhớ truyền thống suy giảm nghiêm trọng, kéo theo giá tăng mạnh và làm dấy lên lo ngại thiếu hụt trong nhiều ngành công nghiệp. Ngành bán dẫn bước vào giai đoạn biến động chưa từng có khi nhu cầu cho trung tâm dữ liệu AI tăng bùng nổ, trong khi công suất cho bộ nhớ phổ thông lại bị thu hẹp.

Tín hiệu rõ ràng nhất xuất hiện trong tuần qua khi SMIC – nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc cho biết nhiều khách hàng tỏ ra dè dặt trong việc chốt đơn hàng cho đầu năm 2026. Đồng CEO Zhao Haijun cho biết các doanh nghiệp lo ngại không thể mua đủ chip nhớ để tích hợp vào sản phẩm, đặc biệt khi giá dự kiến tiếp tục leo thang. Ông mô tả áp lực ngày càng lớn mà các nhà sản xuất ô tô, smartphone và thiết bị điện tử tiêu dùng sẽ đối mặt trong năm tới, khi cả giá lẫn nguồn cung đều trở thành biến số khó kiểm soát.

SMIC cho biết nhu cầu hiện đã vượt khả năng đáp ứng, dù công ty vẫn duy trì mức đầu tư vốn tương đương hoặc cao hơn năm ngoái.

Các hãng lớn dồn lực cho AI, bộ nhớ phổ thông rơi vào thiếu hụt

Tình trạng thiếu hụt bắt nguồn từ việc các tập đoàn như SK Hynix và Samsung tập trung phần lớn công suất cho dòng chip tốc độ cao phục vụ bộ tăng tốc AI của Nvidia. Điều này khiến các loại bộ nhớ truyền thống rơi vào trạng thái hụt hàng kéo dài. Đây cũng là lý do nhiều doanh nghiệp Trung Quốc tranh thủ mua trước thiết bị quang khắc của ASML để tự chủ mở rộng sản xuất, bất chấp việc hãng Hà Lan dự kiến giảm tỷ trọng doanh thu từ thị trường này trong năm 2026.

Giá chip nhớ tăng dựng đứng, thị trường bước vào giai đoạn tranh mua

Trong hai tháng gần đây, giá DRAM leo thang mạnh hơn nhiều dự báo. Samsung – nhà sản xuất DRAM lớn nhất thế giới đã nâng giá hợp đồng liên tục cho nhiều dòng sản phẩm.

Module 32 GB DDR5 tăng từ mức 149 USD (tháng 9) lên 239 USD (tháng 11), tương đương hơn 60%. Các dung lượng 16 GB và 128 GB tăng khoảng 50%, còn 64 GB và 96 GB tăng trên 30%. Samsung thậm chí trì hoãn công bố bảng giá tháng 10 để chờ diễn biến thị trường và điều chỉnh theo nhu cầu vượt xa dự kiến.

Giá tăng tốc khiến các doanh nghiệp xây dựng trung tâm dữ liệu rơi vào thế bị động. Nhiều khách hàng buộc phải chấp nhận mức giá cao để đảm bảo có hàng, trong khi không ít đơn vị thẳng thắn cho biết họ khó có thể nhận đủ số lượng mong muốn. Sự chạy đua mở rộng hạ tầng AI khiến DRAM tốc độ cao trở thành điểm nghẽn, đẩy toàn bộ chuỗi cung ứng vào vòng xoáy chi phí tăng.

Tác động lan rộng sang smartphone, ô tô và thiết bị tiêu dùng

Làn sóng tăng giá chip nhớ đã ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực. Xiaomi cho biết chi phí sản xuất smartphone tăng mạnh, trong khi các nhà sản xuất ô tô thông minh lo ngại tiến độ lắp ráp có thể bị gián đoạn. Xe hiện đại sử dụng lượng lớn bộ nhớ để vận hành hệ thống hỗ trợ lái, camera, cảm biến và xử lý dữ liệu, vì vậy sự thiếu hụt có thể buộc các hãng phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất hoặc thay đổi thiết kế linh kiện.

Nguy cơ kéo dài sang 2026 – 2027: Cung không theo kịp cầu AI

Giới phân tích nhận định tình trạng thiếu chip nhớ có thể kéo dài trong phần lớn năm 2026. Việc mở rộng công suất nhà máy DRAM không thể thực hiện trong thời gian ngắn, trong khi cơn khát tài nguyên phục vụ các mô hình AI lớn tiếp tục tăng.

Nhiều dự báo cho rằng các hợp đồng dài hạn đã và đang được ký cho giai đoạn 2026–2027 sẽ giữ mặt bằng giá ở mức cao, thậm chí có thể tạo ra một chu kỳ thắt chặt mới nếu đầu tư không đuổi kịp nhu cầu.

Trong bối cảnh đó, ngành bán dẫn đang bước vào thời kỳ tái cơ cấu mạnh mẽ, nơi AI trở thành trung tâm và buộc các hãng phải ưu tiên dây chuyền có biên lợi nhuận cao nhất. Điều này giúp lợi nhuận của một số tập đoàn cải thiện, nhưng lại tạo sức ép lớn lên các ngành sản xuất truyền thống vốn phụ thuộc vào bộ nhớ phổ thông.

Những biến động hiện tại vì vậy không chỉ mang tính nhất thời, mà còn là tín hiệu rõ nét cho thấy cán cân cung – cầu chip nhớ toàn cầu sẽ tiếp tục biến động mạnh trong vài năm tới.